مکانیسم حرکت دندان ها در درمان ارتودنسی
نام مکانیسم اصلی که باعث حرکت ایمن و بی خطر دندان می شود، ریمدلینگ استخوان است. Remodeling یک فرایند زیست مکانیکی است که باعث محکم شدن استخوان در واکنش به فعالیتهای حمل وزن و فشار و ضعیف شدن استخوان در واکنش به عدم وجود فشار و نیرو است.
به گفتهی دکتر سیامک همت پور متخصص ارتودنسی ، دندانها توسط بافت لثه احاطه شدهاند. زیر بافت لثه غشای پریودنتال وجود دارد که به آن لیگا منت پریودنتال گفته میشود. لیگامنت پریودنتال بخش تحتانی دندان (ریشه) را احاطه میکند. در واقع رباط پریودنتال رشتههایی هستند که از یک طرف به ریشهی دندان و از یک طرف دیگر به استخوان آلوئولار متصل شدهاند. هنگامی که براکت به دندان فشار وارد میکند، رباط پریودنتال در یک سمت تحت فشار و در سمت دیگر تحت کشش قرار میگیرد. این فرآیند باعث لق شدن دندان میشود. سپس استخوانی که دندان را نگه میدارد، در ناحیه فشار حل شده و از بین میرود و در ناحیه کشش رشد کرده و ساخته میشود، به این ترتیب دندان در موقعیت جدید خود تثبیت میشود. به این فرآیند remodeling استخوان گفته میشود.
استخوانها از سلولهایی به نام استئوکلاست و استئوبلاست تشکیل شدهاند. Remodeling استخوان به این صورت عمل میکند: هرچه بار بر روی استخوان بیشتر شود استئوکلاستها در واکنش به فشار استخوان را تجزیه میکنند. در شرایطی که بار برداشته میشود استئوبلاستها سلولهای جدید استخوانی تولید میکنند. تکرار این فرآیند باعث جنبش مداوم و در نهایت افزایش تراکم استخوان میشود.
دندانها در حفرهی دندانی در داخل استخوان قرار دارند. دندانهای بالا در استخوان ماگزیلا و دندانهای پایین در استخوان ماندبیل فرو رفتهاند. همان طور که گفته شد، لیگامنت پریودنتال واسط بین ریشه دندان و استخوان است. فشار بین لیگامنت پریودنتال و استخوان باعث میشود استخوان استئوکلاست ساخته و سلولهای استخوانی در واکنش به فشار تجزیه شوند تا فاصله طبیعی بین دندان و استخوان حفظ شود. در عوض در پشت دندان (نسبت به جهت اعمال نیرو) کشش ایجاد شده باعث میشود فضا بازتر شود و بنابراین استخوان استئوبلاست تولید میکند تا سلولهای استخوانی جدید ساخته و فضای خالی ایجاد شده پر شود و فاصلهی بین دندان و استخوان در حد طبیعی حفظ شود. برای این کار نیروی زیادی لازم نیست؛ بلکه فقط وارد شدن نیرویی ملایم میتواند این مکانیزم را ایجاد کند.
سیم ارتودنسی از همین قانون استفاده میکند. سیمهایی که اخیرا وارد دنیای ارتودنسی شدند از آلیاژ نیکل – تیتانیوم ساخته شدهاند و به قدری انعطاف پذیر هستند که میتوان آنها را گره زد. این سیمهای ارتودنسی از موادی تشکیل شده است که در اثر حرارت بدن فعال میشوند وسخت میشوند. هنگامیکه سیم در دهان قرار میگیرد، تحت تاثیر دمای بدن فعال شده و سفت میشود بنابراین نیرویی به براکتها وارد میکند.
فرآیند استئوکلاست (تجزیه استخوان) در حدود 72 ساعت کامل میشود و فرآیند استئوبلاست (بازسازی استخوان) حدود 90 روز زمان میبرد. تثبیت نتایج حدود ده ماه زمان میبرد؛ به همین علت باید پس از خارج کردن براکت، ریتینر (نگهدارنده ارتودنسی) استفاده شود تا از بازگشت دندانها به موقعیت سابق جلوگیری کند. البته دندانها تا آخر عمر حرکت جزیی دارند؛ بنابراین متخصص ارتودنسی ها به شما توصیه میکنند که ریتینر (نگهدارنده ارتودنسی) خود را زمانی طولانی استفاده کنید.