فشار خون بالا عللي ارثي و محيطي دارد و لازم است از دوران كودكي با اصلاح شيوه زندگي و پيروي از رژيم غذايي سالم و فعاليت جسمي مداوم در جهت پيشگيري از آن اقدام شود. تاكيد مي شود فشارخون همه افراد از 3 سالگي به بعد به طور دوره اي اندازه گيري شود. حتي فشار خون بالا در حد خفيف نيز پرعارضه بوده و پيشگيري و كنترل آن باعث سلامتي و زندگي طولاني تر با كيفيت بهتر مي شود.

توصیه های تغذیه ای برای کنترل فشار خون در بیماران مبتلا

      1. مصرف غذاهای شور (گوشت نمک سود شده، کنسروی، همبرگری، سوسیس و کالباس، سبزی های کنسرو شده، کراکرها، چیپس، پفک، خیار شور، ماهی های شورو دودی، سوپ های آماده، ترشی؛ آجیل شور و نظایر آن)  راکاهش دهيد.

2. با توجه به نقش پتاسیم در پیشگیری و درمان فشارخون بالا ، در برنامه غذایی روزانه از میوه ها، سبزی ها، حبوبات و غلات استفاده شود. زردآلو، گوجه فرنگی، هندوانه، موز، سیب زمینی، آب پرتقال و گریپ فروت منبع خوبی از پتاسیم هستند.

3. دریافت مقادیر مناسبی منیزیم (به عنوان گشاد کننده عروق) از طریق منابع غذایی مانند انواع سبزی با برگ سبز تیره ( اسفناج ، برگ چغندر ، كاهو ، جعفري و..) ، مغزها ( بادام ، پسته ، فندق ، گردو ازنوع بونداده وكم نمك) ، حبوبات، نان و غلات سبوس دار توصیه می شود.

4. شیر و فرآورده های لبنی کم چرب ( كمتر از 5/2% چربي) مصرف كنيد.

5. به دلیل نقش ویتامین C در کاهش فشار خون ، مصرف سبزی ها  ( سبزي خوردن ) وسالاد ( شامل كاهو ، گوجه فرنگي ، كلم ،و فلفل دلمه ايي ) همراه با غذا و  مصرف میو ه ها در میان وعده ها توصیه می شود. همچنین می توان از میوه ها به عنوان میان وعده در محل کار یا در مدرسه استفاده کرد. تمام انواع ميوه ها داراي مقاديري ويتامين C هستند. برخي از ميوه ها مانند مركبات ، توت فرنگي ,كيوي ، طالبي وخربزه از منابع غذايي غني اين ويتامين بشمار مي روند.

6. با توجه به نقش کاهش مصرف چربی در کاهش وزن بدن یک رژیم غذایی با چــربی محدود برای پیشگیری و کنترل فشار خون  بالامناسب است. بنابراین روغن هایی با منبع حیوانی مانند پیه ، دمبه و کره باید کمتر مصرف شوند و به جای آنها روغن های گیاهی مايع مانند  روغن ذرت ، كلزا  و آفتابگردان استفاده شوند.

7. مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب اشباع و کلسترول (گوشت قرمز، لبنیات پر چرب، زرده تخم مرغ، چربی های حیوانی، مارگارین، روغن های جامد و کره) در برنامه غذایی روزانه کاهش یابد. پوست مرغ هم حاوي مقدار زيادي چربي است وبايد قبل از پخت ، پوست مرغ جدا شود.

8. حدود کردن سدیم همراه با کاهش وزن در کنترل فشارخون بسیار موثر است. بنابراین استفاده از نمک برای پخت غذا و همچنین برای سفره غذا باید محدود شود و از نمکدان هنگام صرف غذا و سر سفره استفاده نشود.

9. درميان وعده ها وبعنوان تنقلات ، به جای مصرف چیپس وپفك ، چوب شور وساير تنقلات پرنمك ،  از مغزها (بادام ، پسته ، فندق ، گردو ازنوع بونداده وكم نمك ) ، ماست کم چرب، ذرت بدون نمک ، ميوه ها وسبزي ها استفاده شود.

10.از غلات، نان و ماکارونی تهیه شده ازگندم کامل ( سبوس دار ) به دلیل داشتن فیبر، ویتامین و املاح از جمله پتاسیم استفاده شود.

11. ماهی هایی مانند قزل آلا، ساردین، خال مخالی، شاه ماهی منبع غنی امگا ۳، کلسیم و منیزیم هستند که باید در برنامه غذایی منظور شوند.

12. به جای نمک از چاشنی هایی مانند سبزی های معطر تازه یا خشک مانند (نعناع، مرزه، ترخون، ریحان و...) یا سیر، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک استفاده شود.

13. در هنگام خرید مواد غذایی آماده مانند انواع کنسروها، بسیاری از سس ها، انواع شورها، ترشی ها و تنقلات بسته بندی یا بوداده به میزان سدیم آن توجه شود.

14. تا حد امکان مصرف غذا در رستوران ها محدود شود. زیرا در این قبیل اماکن برای بهبود طعم غذا از نمک و روغن فراوان استفاده می شود.

15. پیاده روی در کاهش فشارخون و همچنین پیشگیری از ابتلا به آن بسیار موثر است. روزانه 30 دقيقه پياده روي تند براي كنترل وزن وهم چنين پيشگيري از فشار خون بالا توصيه مي شود..

مريم زارعي ، كارشناس ارشد دفتر بهبود تغذيه جامعه

معاونت بهداشت، وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي