مدیکال نت - دانشنامه داروهای پزشکی

مهار كورتكس مغز، هيپوتالاموس و سيستم ليمبيك كه فعاليت‌هاى تهاجمى را كنترل مي‌كند، تضعيف انتقال عصبى ناشى از دوپامين در سيناپس‌هاى عصبي، اثرات قوى آدرنرژيكى از نوع رسپتور α و مهار عملكرد كولينرژيك؛ نحوه اثرات ضدپسيكوزى آن نامشخص است.

اختلالات سايكوتيك، جنون، اسكيزوفرني، اضطراب، سكسكه‌هاى مقاوم، تهوع، استفراغ و مصرف قبل از جراحى به‌منظور شل‌كردن عضلات، در حملات متناوب پورفيرى و در مشكلات رفتارى بچه‌ها كاربرد دارد.

اختلالات سايكوتيك:
بالغين: مصرف خوراكى 100-25 ميلي‌گرم در هر 8-6 ساعت و سپس درصورت لزوم افزايش دوز تا 1000 ميلي‌گرم روزانه عملى است.
بالغين: در فرم تزريق عضلانى 50-10 ميلي‌گرم در هر 8-6 ساعت انجام مي‌شود.
بچه‌ها: مصرف خوراكى 0/5mg/kg در هر 6-4 ساعت و يا مصرف عضلاني/ وريدى در هر 8-6 ساعت.
در تهوع و استفراغ:
بالغين: مصرف خوراكى 25-10 ميلي‌گرم در هر 6-4 ساعت درصورت نياز و يا تزريق عضلانى 50-25 ميلي‌گرم در هر سه‌ساعت درصورت نياز؛ و يا مصرف ركتال 100-50 ميلي‌گرم در هر 8-6 ساعت درصورت نياز، و حداكثر مي‌توان 400 ميلي‌گرم روزانه دارو را مصرف كرد.
بچه‌ها: مصرف خوراكى 0/5mg/kg در هر 6-4 ساعت درصورت نياز؛ يا تزريق عضلانى 0/5mg/kg در هر 8-6 ساعت درصورت نياز و حداكثر مي‌توان روزانه 40 ميلي‌گرم از دارو استفاده كرد (در بچه‌هاى زير پنج‌سال) و يا تا 75 ميلي‌گرم در بچه‌هاى 12-5 سال، يا مصرف ركتال 0/5 ميلي‌گرم/ يك پوند در هر 8-6 ساعت درصورت نياز.
بالغين: در فرم تزريقى دارو 50-25 ميلي‌گرم در روز و يا دوبار در روز قابل استفاده است.
بچه‌ها: در فرم تزريقى دارو 0/55 ميلي‌گرم/ كيلوگرم روزانه به‌فاصله هر 6 الى 8 ساعت قابل استفاده است.
سكسكه مقاوم:
بالغين: مصرف خوراكى 50-25 ميلي‌گرم سه الى چهار بار در روز و يا تزريق عضلانى 50-25 ميلي‌گرم و تنها در صورتى‌كه به فرم خوراكى جواب نداده باشد. و يا تزريق وريدى 25-50 ميلي‌گرم از دارو در 500-100 ميلي‌ليتر از سالين در فرم‌هاى شديد سكسكه به‌‌كار مي‌رود.
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو، كلاپس عروقي، آسيب‌هاى كبدي، آرتريواسكلروز عروق مغزي، بيماري‌هاى عروق كرونر، فشارخون شديد/ و يا كاهش شديد فشارخون، ديسكرازي‌هاى خوني، كوما، در بچه‌هاى كم‌تر از 2 سال، در ضايعات مغزى و دپرسيون مغز استخوان، و در شرايط قطع مصرف الكل و باربيتورات‌ها.

تنفسي: لارنگواسپاسم، تنگى نفس و دپرسيون تنفسي.
سيستم عصبى مركزي: علايم اكستراپيراميدال، پاركينسونيسم كاذب، Akathisia، ديستوني، Tardive dyskinesia، تشنج و سردرد.
خوني: آنمي، لكوپني، لكوسيتوز، اگرانولوسيتوز.
پوست: راش، حساسيت نسبت به نور، درماتيت.
چشم، گوش، حلق و بيني: تارى ديد، گلوکوم.
گوارشي: خشکى دهان، تهوع، استفراغ، بي‌اشتهائي، يبوست، اسهال، زردى و افزايش وزن.
دستگاه ادرارى تناسلي: احتباس ادرار، تکرر ادرار، شب‌ادراري، يا خيس کردن بستر، ناتوانى جنسي، آمنوره، ژنيکوماستي، احتقان پستان.
قبلى عروقي: هيپوتانسيون وضعيتي، فشارخون، ايست قلبي، تغييرات ECG، و تا کي‌کاردي.

در حاملگى (در گروه C است) در شيردهى و حملات تشنجي، در فشارخون و بيماري‌هاى کبدى و قلبى با احتياط مصرف شود.

ملاحظات پرستاري:
پيگيرى آزمايشگاهي:
ـ اينکه فرم خوراکى حتماً بلعديه شود و بيمار دارو را مخفى نکند و يا به بيمار ديگرى ندهد.
ـ بررسى ميزان I&O روزانه و در صورتي‌که برون‌ده ادرارى کم است مثانه را لمس کنيد.
ـ بررسى ماهيانه ميزان بيليروبين، CBC و تست‌هاى عملکرد کبدي، تست‌ کامل ادرار قبل از درمان حين انجام درمان در درمان‌هاى طولاني‌مدت ضرورى است.
توصيه‌ها:
ـ تزريق وريدى يک ميلي‌گرم از دارو که در يک ميلي‌ليتر سالين رقيق شده و در عرض مدت ۲ دقيقه تزريق شود ممکن است لازم شود در محلول مناسب به حجم ۱۰۰۰ـ۵۰۰ بيشتر هم رقيق گردند.
ـ در صورت بروز نشانه‌هاى اکستراپيراميدال از ترکيبات ضد پارکينسون استفاده شود.
ـ در صورت شک به مخفى کردن دارو توسط مريض دارو را در آب يا مايعات ديگر حل کرده و به بيمار بخورانيد.
روش تهيه / تجويز:
ـ تحريک‌کنندگى در اثر نور يا سروصدا را بکاهيد.
ـ حرکات و فعاليت‌هاى بيمار را زير نظر داشته باشيد تا پروسه درمانى ثابت شود.
ـ از انجام ورزش شديد به‌علت ايجاد غش خوددارى کنيد.
ـ بيمار براى مدت‌هاى طولانى نبايد سرپا بايستد.
ـ براى جلوگيرى از يبوست مصرف مايعات را بيشتر کنيد.
ـ در صورت خشک‌شدن دهان از مزه‌مزه آب يامصرف آدامس يا آب‌نبات بهره بگيريد.
ـ در ظروف دربسته و غيرقابل نفوذ به نور نگهدارى شود. محلول‌هاى خوراکى در بطري‌هاى رنگى نگهدارى شود.
ارزيابى باليني:
کاهش در: تحريک‌پذيرى ناشى از هيجانات، توهمات و هذيان و پارانوئى و هم‌چنين الگوى فکر و صحبت بيمار را تحت نظر داشته باشيد.
عاطفه، آگاهى نسبت به زمان و مکان، از دست رفتن هوشياري، رفلکس‌ها، راه رفتن، تعادل در حرکات، و اختلالات الگوى خواب را مدنظر داشته باشيد.
اندازه‌گيرى فشار خون در حالت ايستاده و خوابيده و نيز گرفتن نبض و دفعات تنفس در هر ۴ ساعت در شروع درمان ضرورى است، قبل از آغاز درمان مقدار پايه‌اى آن را ثابت کنيد و کاهش در حد ۳۰ ميلي‌متر جيوه را اطلاع دهيد.
سرگيجه، غش، طپش قلب، و تاکي‌کاردى در هنگام بلند شدن را توجه کنيد.
بروز سندرم بدخيم نورولپتيک، و افزايش حرارت بدن و سفتى عضلانى و افزايش CPK و تغيير وضعيت شعورى را توجه داشته باشيد.
علائم اکستراپيراميدال مثل ASATHISIA که نداشتن آرام و قرار و نبودن يک الگوى حرکتى مناسب است، TARDIVE DYSKINESIA (که حرکات عجيب و غريب در فک، دهان و زبان و انتهاها است) و يا پارکينسونيسم کاذب (که سفتى عضلاني، ترمور، حرکات چرخشى است و راه رفتن خورد خورد يعنى به‌نحوى که بيمار موقع حرکت پا را به‌طور کامل از زمين بلند نمي‌کند و برزمين مي‌کشد) را هم مدنظر داشته باشيد.
بررسى قوام پوست هر روز.
بررسى يبوست و احتباس ادرار به‌طور روزانه و در صورت بروز اين علائم ميزان آب رژيم غذائى را بي‌افزايند.
آموزش به بيمار و خانواده:
ـ که به‌علت افت فشار خون وضعيتى موقع بلندشدن از زمين آرام آرام برخيزيد.
ـ بعد از تزريق عضلانى دارو، حداقل براى مدت ۳۰ دقيقه در حالت درازکش يا استراحت باشند.
ـ از گرفتن دوش آب گرم يا وان آب گرم به‌علت احتمال کاهش فشارخون خوددارى کنند.
ـ از مصرف نامتناسب دارو خوددارى کنند، چرا که ممکن است علائم اکستراپيراميدال بروز کند، لذا دارو را بايد به‌تدريج قطع کرد.
ـ از مصرف داروهاى بدون تجويز نسخه مثلاً در سرفه، تب يونجه يا سرماخوردگى خوددارى کنند چرا که ممکن است تداخل داروئى رخ دهد.
ـ از مصرف الکل يا مهارکننده‌هاى سيستم عصبى به‌طور همزمان خوددارى شود، چرا که افزايش خواب‌آلودگى ممکن است بروز نمايد.
ـ به‌منظور جلوگيرى از آفتاب‌سوختگى يا حساسيت جلدى از عينک آفتابى يا سايه‌گير استفاده شود.
ـ ظرفيت مصرف داروى خود را در نظر بگيرند.
ـ آموزش کافى درباره علائم اکستراپيراميدال و ضرورت رعايت رقيق بهداشت دهان گوشزد شود چرا که ممکن است کانديدياز دهانى رخ دهد.
ـ گلودرد، احساس ناخوشى تب، خونريزي، زخم‌هاى دهانى را گزارش کنند و در صورت بروز اين علائم بايد CBC گرفت و دارو را قطع کرد.
ـ در آب و هواى گرم، ممکن است گرمازدگى ايجاد شود لذا به بيمار گفته شود تا در شرايط خنک قرار گيرند.
تداخل با تست‌هاى آزمايشگاهي:
افزايش: در تست‌هاى عملکرد کبدي، آنزيم‌هاى قلبي، کلسترول، قند خون، پرولاکتين، بيلي‌روبين، PBI، کلين‌استراز و يد I۱۳۱
کاهش: هورمون‌هاى خون و ادرار
مثبت کاذب: تست حاملگى و PKU.
منفى کاذب: استروئيدهاى ادرارى و OHCSـ۱۷ در ادرار.
درمان مصرف بيش از حد دارو: در صورت مصرف خوراکى لاواژ انجام شود، يک راه هوائى براى بيمار گذاشته و از ايجاد استفراغ يا مصرف اپي‌نفرين خوددارى کنيد.