مدیکال نت - دانشنامه داروهای پزشکی

سولفامتوكسازول با بيوسنتز پروتئين‌هاى باكترى از طريق آنتاگونيست رقابتى PABA تداخل مي‌كند به‌شرط اينكه به مقدار كافى وجود داشته باشد. و تري‌متوپريم سنتز تتراهيدروفوليك اسيد را مهار مي‌كند و هردو اينها دو مرحله پياپى در ساخته‌شدن اسيدهاى نوكلئيك ضرورى باكترى را به‌همراه پروتئين مهار مي‌كند.

عفونت‌هاى دستگاه ادراري، عفونت گوش مياني، پروستاتيت حاد و مزمن، شيگلوز، پنومونى ناشى از پنوموسيستيس كاريني، برونشيت مزمن و درشانكروئيد.

عفونت‌هاى دستگاه ادراري، شيگلوز:
بالغين: مصرف خوراكى 2 قرص به‌فاصله هر 12 ساعت و به‌مدت 14-10 روز.
بچه‌ها: مصرف خوراكى 8 ميلي‌گرم / كيلوگرم تري‌متوريم و 40 ميلي‌گرم/كيلوگرم از سولفا متوكسازول در روز و در دو دوز منقسم به‌فاصله 12 ساعت.
اوتيت مياني:
بچه‌ها: مصرف خوراكى 8 ميلي‌گرم/كيلوگرم تري‌متوپريم و 40 ميلي‌گرم/كيلوگرم از سولفامتوكسازول در دو دوز منقسم به‌فاصله 12 ساعت و به‌مدت 10 روز.
برونشيت مزمن:
بالغين: مصرف خوراكى در هر 12 ساعت و به‌مدت 14 روز.
پنومونى ناشى از پنوموسيستيت كاريني:
بالغين و بچه‌ها: با مصرف خوراكى 10 ميلي‌گرم/كيلوگرم از تري‌متوپريم و 100 ميلي‌گرم/كيلوگرم از سولفامتوكسازول روزانه و در 4 دوز منقسم به‌فاصله هر 6 ساعت و به‌مدت 14 روز با تزريق وريدي20-15 ميلي‌گرم/كيلوگرم در روز (براساس تري‌متوپريم) در 3-4 دوز منقسم و تا 14 روز مصرف مي‌شود.
لازم است تا در نارسائى متوسط تا شديد كليوى دوز دارو كاسته شود (در كليرانس كراتينين كمتر از 30 ميلي‌ليتر در دقيقه).
موارد منع مصرف: در حساسيت مفرط نسبت به سولفامتوكسازول يا تريمتوپريم در حاملگى ترم، در آنمى مگالوپلاستيك، در بچه‌هاى كمتر از 2 ماه و در كليرانس كراتينين كمتر از 15 ميلي‌ليتر در دقيقه، فارنژيت استرپتوكوكسى بتاهموليتيك گروه A.

سيستميك: آنافيلاكسي، لوپوس اريتماتوى سيستميك.
گوارشي: تهوع، استفراغ، درد شكم، التهاب دهان، هپاتيت، گلوسيت، پانكراتيت، اسهال، انتروكوليت.
سيستم عصبى مركزي:‌ سردرد، اغماء، بي‌خوابي، توهم، افسردگي، سرگيجه، خستگي، اضطراب، تشنج، تب ناشى از دارو، لرز و مننژيت آسپتيک.
خوني: لکوپني، نوتروپني، ترومبوسيتوپني، آگرانولوسيتوز، آنمي‌هموليتيک، کاهش پروترومبين در خون، پورپوراى هنوخ شوئن لاين، متهموگلوبولينمي.
پوست: راش، درماتيت، کهير، سندرم استيونس ـ جانسون، قرمزي، حساسيت نسبت به نور، درد و التهاب در محل تزريق.
ـ ادرارى تناسلي: نارسائى کليه، نفروز توکسيک، افزايش BUN، کراتينين و کريسنال‌ها در ادرار.
قلبى عروقي: ميوکارديت آلرژيک.

در حاملگى (در گروه C قرار دارد)، شيردهي، بيماري‌هاى کليوي، سنين بالا، فقدان G6PD، حساسيت به مشتقات سولفوناميد مانند تيازيدها، استازولاميد، تولبوتاميد، اختلال عملکرد کبد، احتمال نقصان فولات در بدن، حساسيت شديد و در آسم برونشى بااحتياط مصرف شود.

همراه با متوترکسات باعث تشديد تضعيف مغز استخوان مي‌شود؛ باعث تشديد هيپوپروترومبينمى ناشى از وارفارين مي‌شود.

ملاحظات پرستاري:
پيگيرى آزمايشگاهي:
ـ ميزان I&O: به رنگ ويژگى و pH ادرار در صورتي‌که دارو براى درمان عفونت ادرارى به‌کار رفته توجه کنيد، برون‌ده ادرار مي‌بايد ۸۰۰ ميلي‌ليتر کمتر از مايعات مصرفى باشد، در صورت اسيديتى بالاى ادرار ممکن است نياز به قليائى کردن آن باشد.
ـ تست‌هاى عملکرد کليوي: BUN، کراتينين، و تست کامل ادرار در صورتي‌که دارو به‌طور طولاني‌مدت مصرف مي‌شود.
توصيه‌ها:
ـ به‌منظور هيدراته شدن مناسب دارو با يک ليوان آب مصرف شود.
ـ به‌منظور کاهش کريستال‌ها در کليه ميزان مايعات مصرفى را تا ۲۰۰۰ ميلي‌ليتر در روز افزايش دهيد.
ـ درمان را بعد از انجام C&S انجام دهيد و بعد از اتمام دوره کامل درمانى C&S را تکرار کنيد.
ـ بعد از رقيق کردن ۵ ميلي‌ليتر از دارو در ۱۲۵ ميلي‌ليتر دکستروزواتر در مدت يک الى يک و نيم ساعت تزريق شود.
ـ تجهيزات احياء در دسترس باشد چرا که واکنش‌هاى شديد آلرژيک محتمل است.
روش تهيه / تجويز:
ـ در ظروف محکم و مقاوم به نور و در دماى اتاق نگهدارى شود.
ارزيابى باليني:
اثرات درماني: فقدان درد، تب و منفي‌ شدن C&S.
ديسکرازي‌هاى خوني، راش پوستي، تب گلودرد، کبودى، خونريزي، خستگي، و درد مفصلي.
هر دوز خوراکى را با يک ليوان پر از آب مصرف کنيد تا از ايجاد کريستال در ادرار جلوگيرى شود.
به‌منظور جلوگيرى از اضافه شدن عفونت دوره کامل درمانى را به اتمام برسانيد.
ـ به‌منظور جلوگيرى از آفتاب سوختگى يا از آفتاب اجتناب کنيد يا از محافظ‌هاى نورى استفاده کنيد.
ـ از مصرف داروهاى بدن نسخه (آسپرين، ويتامين C) مگر با تجويز پزشک خوددارى کنيد.
ـ از ساير اقدامات پيشگيرى از باردارى استفاده کنيد چرا که کاهش اثر قرص‌هاى خوراکى ضد حاملگى ممکن است ايجاد شود.
ـ در صورت بروز راش پوستي، گلودرد، تب، زخم دهان، کبودي‌هاى غيرمعمول و ايجاد خونريزى به پزشک اطلاع دهيد.
تداخل با تست‌هاى آزمايشگاهي:
افزايش: الکالن فسفاتاز، کراتينين و بيليروبين.
مثبت کاذب: در تست قند ادرار.